Contact
Get Touch Here
Certifying Hygiene,
Safeguarding Trust
Contact
Get Touch Here
Certifying Hygiene,
Safeguarding Trust
आहार (EATING)
आहार भन्नाले खाने वस्तुलाई बुझिन्छ, जो निम्नअनुसार छन् ।
सम्पूर्ण प्राणीको प्रमुख र अंह खाद्य तत्व वायु हो । प्राणी पानी बिना एक महिना जीवीत रहन सक्दछ । भोजन बिना तिन महिना जीवित रहन सक्दछ । तर वायुबिना तीन मिनेट जीवित रहन पनि गाहे हुन्छ । अतः हावा आहार पनि हो र जीवन पनि हो । तर आजभोली शुद्ध हावा पाउन गाहे छ । शुद्ध वायुमा अक्सिजन २१ %, नाइटोजन ७८ % कार्बन डाइ अक्साइड १÷२ प्रतिशत र अन्य विविध ग्यासहरु १÷२ प्रतिशत विद्यमान हुन्छन ।
तर वर्तमान शहरीया हावामा निम्न हानिकारक तत्व समेत पाईन्छन ।
उक्त हावामा अक्सिजन १६ % नाइटोजन ७० % र कार्बन डाइ अक्साइड ४ % भएको पाईन्छ । यस अशुद्ध हावाले स्वास्थ्यमा वायुमण्डलबाट नै विष मिलाउने काम गरेको छ । यस विषले शरीरका कोषिकाहरुलाई समय नपुग्दै बूढो हुन थाल्छन र मनुष्य शरीर पनि समय नपुग्दै बुढो हुुन्छ । यसरी प्रतिपल लिइने अक्सिजन हावा नै विषालु भएपछि मनुष्यको आशा झिनो भएर जान्छ ।
रक्तसञ्चार विषाक्त हुन्छ, त्यसमा अक्सिजनको सट्टा कार्बन नै बढी संचार हुन थाल्दछ । यसरी मानव शरीर उपरोक्त विषौला तत्वहरुको शिकार बन्दछ । यहीबाट जटिल रोगहरुको शुरुवात हुन्छ । सामान्य रोगहरु जीर्ण रोगमा बदलिन्छन । शरीर शुद्ध नभएसम्म यी रोगहरुलाई कुनै पनि औषधीले निर्मूल गर्न सक्दैन ।
यो विषाक्तता सर्वप्रथम पाचनक्रियामा र फोक्सोमा पैदा हुन्छ । सास फेर्ने क्रियामा अवरोध खडा हुन्छ । फोक्सो वायुमण्डलीय फोहोरहरुले जेलिन्छ र आन्द्रा खाद्य पदार्थको फोहोरले जेलिन्छ । रक्तनलीका तथा मुटुबाट निस्कने धमनीहरु कार्बनिक कालो पदार्थबाट पोतिन्छन । समस्त रक्तबाहिनीहरु कोलेष्टोल, युरिकेसिड, प्रसिक, एसिड र यस्तै अन्य विषालु पदार्थहरुका कब्जामा पुग्दछन । फलस्वरुप शहरी दम, वाथ, उच्च रक्तचाप, मुटु वाथ, सुगर आदिबाट ग्रसित हुन्छ । श्वास केन्द्रको नियन्त्रण मस्तिष्कको हाइपोथेलेमस क्षेत्रबाट हुने हुदाँ सो क्षेत्र पनि प्रदूषणको कब्जामा पुग्दछ र पक्षघात, ह्दयघात, मस्तिष्कघात र असामयिक मृत्यु पनि आइ लाग्दछन ।
अतः शुद्ध वायु कसरी ग्रहण गर्ने, अशुद्ध वायुलाई शहरी क्षेत्रबाट कसरी कम गर्ने भन्ने विषयमा ब्यक्ति र सरकार दुबै सचेत हुनुपर्ने आवश्यक छ । यस प्रदूषणको समाधानबिना रोगको समाधान गर्न खोज्नु केवल एक दिवास्वप्न तथा धनको अपव्यय मात्रै हुनेछ ।
दोस्रो महत्वपूर्ण आहार हो — पानी । पानीको अभावमा संसारका कुनै पनि पदार्थको सिर्जना र विकास हुन सक्तैन । अतः यो पनि प्राणीहरुको प्राणी नै हो । पानीबाट शरीरमा निम्नलिखित क्रियाहरुसम्पादन हुन्छन ।
उपरोक्त कार्यका लागि शरीरमा कुल आहारको ७०% भाग शुद्ध पानी चाहिन्छ । जसले रक्त निमार्ण, मांसपेशी निर्माण, हाड निर्माणमा समेत भूमिका खेल्दछ । दुःखको कुरा शहरी क्षेत्रहरुमा र कतिपय ग्रामिण क्षेत्रमा पनि यो प्राणरक्षक अमृत शुद्ध रुपमा पाईदैन ।
वातावरणीय र सामाजिक प्रदूषणले गर्दा पानीमा बिभिन्न किसिमका विषालु पदार्थ र कीटाणु मिसिन पुग्दछ । अतः उक्त पानीले झाडा, पखाला, जुकाजुकी, एलर्जी, पित्त प्रदुषण आदि खराबीहरु उत्पन्न गर्दछ । ती खराबीले गर्दा शरीर कहिल्यै पनि निरोगी रहन सक्दैन । हाम्रा औषधीहरुले उपरोक्त कीटाणुहरु त मार्दै जान्छन, पानीले पुनः पैदा गर्दै जान्छ । यसरी रोगले शरीरमा लुकामारी खेलिरहन्छ ।
आहारमा तेस्रो महत्वपूर्ण तत्व हो—प्रोटिन । प्रोटिनले शरीरको वृद्धि, विकास र संरक्षणमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको हुन्छ । यस तत्वलाई हामीले निम्नलिखित पदार्थबाट प्राप्त गर्दछौ ।
दुःखको कुरा आजको सभ्य समाजले यी पदार्थहरुमा पनि प्रदूषण फैलाएको छ । आजकल शुद्ध र स्वस्थकर दूध पाउन गाहे छ । अनाजमा रासायनिक मल र किटनाशक औषधीको प्रयोग हुने हुदाँ यसबाट पनि सहि स्वास्थ्यको आशा गर्न सकिदैन । जहाँसम्म माछा, मासुको सवाल छ, जनावरमा लाग्ने रोग र बोसो वृद्धिका कारणले रोग निम्त्याउने खालका नै बढी छन । यस्ता अवस्थामा कसरी स्वस्थकर प्रोटिनको व्यवस्था गर्ने ? यो एक जटिल समस्या भएको छ । जसको समाधान ब्यक्तिको चिन्तनबाट हुन असम्भव छ । सरकार, समाज, व्यवस्था नै यसका लागि जिम्मेवार छन ।
प्रोटिनको मुख्य कार्य निम्नानुसार छ :
यी तीन तत्वहरु फल, प्रोटिन, हरियो साग तरकारी, वीज वीजन, घाँसपात र जडिबुट्टीहरुमा पाईन्छन । यिनै तत्वहरुका सहाराले शरीरले रोग प्रतिरोधी शक्ति जागृत गराउँछ । बिभिन्न रासायनिक विषहरुबाट शरीरलाई तटस्थ पार्न र स्वास्थ्य राख्न मद्दत पुर्याउँछन । चिल्लो पदार्थ वीज—वीजनबाट पाइने नै श्रेयस्कर हुन्छ । मांसीय चिल्लो पदार्थ निकृष्ट हुन्छ । भिटामिन जसलाई वर्तमान खोजले निम्नलिखित नामहरु दिएको छ । जो स्वास्थ्यका लागि अति नै आवश्यक छन । ती यस प्रकार छन ।
जहाँसम्म खनिज लवणको सवाल छ, यी शरीरका ध्वजावाहक फौज हुन । यिनको नाम हो— क्याल्सियम, फस्फोरस, पोटासियम, सोडियम क्लोरिन, सल्फर म्याग्नेसियम, आइरन, कपर, म्याग्निज, आयोडिन फ्लोरिन, जिंक, कोवाल्ट, सिल्कन, लेसिथिन आदि । यी खनिज लवणबिना मनुष्य शरीर लंगडो हुन्छ । रसायन मिश्रित पदार्थहरुमा यिनमा अभाव हुन्छ । यी यस्ता अंगरक्षक हुन, जसले रोगरुपी दुश्मनलाई शरीरभित्र छिर्न दिदैनन् । यिनको अभाव र असन्तुलनबाट रोग सुलुक्क पछाडिको ढोकाबाट शरीरभित्र प्रवेश गर्दछ ।
शरीर रक्षा र रोग प्रतिरोधका लागि आवश्यक अन्य तत्वको नाम हो इन्जाइन, क्लोरोफिन, सेललोज आदि । यी तत्व प्राकृतिक खाद्य पदार्थ खाएको शरीरबाट नै पैदा हुन्छन । यसैले प्राकृतिक खाद्य पदार्थको अत्याधिक आवश्यकता भएको हो ।
नोट ः यी सबै तत्वहरुको विस्तृत विवारण प्रकाशित पुस्तकहरु बजारमा प्रशस्त पाईन्छन ।
आहारका क्रममा चौथो महत्वपूर्ण तत्व हो—कार्बोहाइडेट ।
यसको मुख्य काम निम्न अनुसार छ ।
चामल, गहुँ, आलु, फूलगोभी जस्ता खाद्य पदार्थहरुमा कार्बोहाइडेटको मात्रा अत्यधिक पाइन्छ । कार्बोहाइडेटको समस्या पनि प्रोटिनको जस्तै छ । वर्तमान युगमा रासायनिक कृषिका कारणले खाद्य पदार्थले रोगविरोधी शक्ति दिन सक्दैनन । केवल शरीर धान्ने तौल बढाउने काममात्र गर्दछन । यो समस्या पनि सामाजिक राजकीय समस्या हो । वर्तमान समयमा प्रायशः खेतबारीहरु बिग्रिसकेका छन । रासायनिक मलखात र कीटाणुनाशक औषधीको प्रयोग नगरिकन अनाज उत्पन्न गर्न सकिदैन । यसरी उत्पन्न गरेको अनाजले शरीर त दिन सक्तछ तर स्वास्थ्य दिन सक्दैन । स्वास्थ्यदायक अनाज उत्पन्न गर्नुको निम्ति रसायन विहीन कृषिको अभियान संचालन गर्नु आवश्यक छ । यो अभियान ब्यक्ति विशेषबाट मात्र सम्भव छैन, तर ब्यक्ति जागरणबाट भने अवश्य सम्भव छ ।
कार्बोहाइडेटको वैज्ञानिक फर्मुला हो ऋज्द्दइ हो । जसमा स्टार्ज ग्लाइकोजन सेलुलोज र पेक्टोन नामक तत्व विद्यमान रहन्छन ।
Hear From Our Happy Clients
Anjali Thapa
Marketing Manager at NepalMart Pvt. Ltd.
Ramesh Karki
Owner of Ramesh Electronics
Deepak Kharel
Blogger & Content Strategist
Suman Gautam
Product Manager at TechNepal Solutions
